Bij het aanplanten van een tuin in de Bourgogne, liep ik tijdens de aanleg met de opdrachtgever door de tuin om een aantal zaken uit te leggen. Zo stonden we daar voor de net aangeplante tamme kastanjebomen. Behalve de heerlijke kastanjes die je kunt poffen, kun je de boom ook flink snoeien en het hout gebruiken als geriefhout, vertelde ik. Twee glazige ogen keken mij aan, Geriefhout? vroeg hij. Wat voor mij als vanzelfsprekend ervaren wordt, is voor een ander soms volstrekt onduidelijk. Dit is een speciale manier van snoeien met als doel: houtwinning. Gerief, volgens de dikke van Dale: ge·rie·fe·lijk, ge·rief·lijk bn, bw gemak opleverend; comfortabel. U zult zich wel afvragen wat heeft gerief te maken met snoeien?
Geriefhout
In Nederland kennen wij bijvoorbeeld knotwilgen en essenhakhoutbosjes. De wilg heeft als kenmerk dat het flexibel is en gebruikt kan worden voor het maken van vlechtwerk. Essenhout is uitermate geschikt voor het maken van stelen van schoppen, harken enzovoort. Ook in Frankrijk bestaat zo’n cultuur. Zelfs tegenwoordig hebben nog veel boeren in Frankrijk een stuk bos of bomenopstand dat gebruikt wordt voor het stoken van hout, palen voor rasterwerk rond hun boerderijen of als leipaal naast druivenranken. Veel gebruikte soorten zijn eikenhout en tamme kastanjehout. Om ervoor te zorgen dat je goed recht hout krijgt, worden de bomen na een aantal jaar gesnoeid. Als reactie op het snoeien zullen zich sterke rechte takken ontwikkelen, die ideaal zijn om te gebruiken. Het snoeien kan gebeuren zoals bij knotbomen op een hoogte van ongeveer anderhalve meter. Voor soorten als essen en tamme kastanje worden de bomen tot kniehoogte gesnoeid. Op de boomstobbe groeien nieuwe takken uit.
Soorten geriefhout
Met geriefhout wordt bedoeld: hout dat verkregen wordt uit meestal speciale aangelegde bosjes voor het gebruik op en rond een boerderij. Het is ontstaan in de Middeleeuwen waar veel boerenbedrijven belang hadden bij hout dat de werkzaamheden rond hun boerderij geriefelijk maakten. Hierbij moet u denken aan hout dat gebruikt wordt voor de palen van een afrastering, gereedschaspstelen, stookhout enzovoort. Om te kunnen voorzien in eigen houtproductie werden er bosjes aangelegd waar men bomen plant. Deze bosjes werden wel geriefbosjes of hakhoutbosjes genoemd. In deze bosjes werden bomen geplant die goed tegen snoei konden en die betrekkelijk snel groeiden. Maar tevens ook andere eigenschappen bezitten als flexibiliteit of juist stevigheid.
In Nederland bekende soorten
Wilgen (Salix alba) Essen (Fraxinus excelsior)
In Frankrijk bekende soorten
Tamme kastanje (Castanea sativa) Eik (Quercus robur)
Modern gebruik
Hoewel tegenwoordig de oorspronkelijke functie van hakhoutbosjes rond boerderijen een stuk minder is geworden, zie je de laatste jaren wel een sterke opmars van de inheemse houtsoorten. De ”oude” houtsoorten zijn weer herontdekt en worden veelvuldig toegepast in moderne tuinen. Tamme kastanjehout wordt veel gebruikt in modern Engels of Frans hekwerk. Kastanjepalen worden gebruikt voor speelvoorzieningen net als Acacia (Roninia) hout. Met name deze laatste houtsoort is sterk in opmars ten behoeve van tuinmeubels door zijn duurzame kwaliteit. Ook herontdekt is een houtsoort als Douglas. Deze wordt veelvuldig gebruikt in de vorm van planken of balken voor grof timmerwerk. Alle genoemde houtsoorten vormen een zeer goed alternatief voor het gebruikelijke geïmpregneerde tuinhout. Beiden hebben ongeveer dezelfde levensduur van 12 tot 15 jaar. Echter in tegenstelling tot geïmpregneerd hout hoeft inheems hardhout niet bewerkt te worden met chemische stoffen die het milieu vervuilen. Tamme kastanje (Castanea), Acacia (Robinia) en Douglasspar (Pseudotsuga) zijn dus een duurzame keuze en een heel mooi natuurlijk alternatief in uw tuin. Ook als uw tuin het toelaat, is het zelf maken van hakhout leuk om te doen en heeft u altijd goed hout voor handen.
