De tuin kent een rijke historie. Een goede tuin zegt veel over de tijd waarin hij is aangelegd en de status van de bewoners. Maatschappelijke stromingen die naast politieke cultuur ook de gebouwenarchitectuur door de eeuwen beïnvloedden, hadden immers een gelijkwaardig effect op de stijlontwikkelingen in tuinen.
Functionele kloostertuin
De tuin, als zijnde een in bedwang gehouden en bewust vormgegeven stukje natuur, kent een rijke historie, die ver teruggaat naar de vroege middeleeuwen. De eerste tuinen worden aangelegd bij kloostercomplexen, waar zij met name een praktische functie hebben. In de tuinhistorie worden dit ‘omsloten tuinen’ genoemd, omdat zij binnen de kloostermuren liggen, die in die tijd nog een sterke verdedigingsfunctie hebben. Kenmerkend voor de kloostertuin zijn de rechthoekige plantbedden, voor het kweken van met name fruit, groenten en geneeskrachtige kruiden, maar ook sierbloemen voor het altaar.
Formele afscheiding
Als rond 1500 vanuit Italië de renaissance zijn intrede doet, krijgt de tuin een meer landelijk karakter. Het hebben van een tuin is niet langer iets van het klooster, de tuin wordt een gecultiveerd onderdeel van het omliggen de landschap en zichtbaar voor de omgeving. De functionele moestuin blijft behouden, maar vormt nog slechts een klein onderdeel van de totale tuininrichting. Dit is de periode van grote culturele veranderingen en machtige vorstenhuizen. Dit is terug te vinden in de stijl van de tuinen in deze periode: heel formeel. Onder meer de Franse adel kan het zich veroorloven om een grote mate van status tentoon te spreiden. Grote landhuizen worden van complete parken voorzien, waarmee men zich bovendien kan afschermen van het gewone volk. Hoge en lage klassen leven in gescheiden werelden.
Symmetrie en zichtassen
Ook het tijdperk van de barok, waar in de renaissance geleidelijk aan overvloeit, vindt zijn oorsprong in Italië . In deze tijd van tierlantijnen, bepoederde pruiken, opzichtige jurken en andere versieringen, worden ook de adellijke tuinen nog rijker gedecoreerd. Prachtige voorbeelden daarvan zijn natuurlijk de tuinen van VersailIes of Villandry, naar ontwerp van André la Notre. Maar in de barok zien we tevens de opkomst van symmetrische vormen. De tuin behoudt haar formele stijl, en dit wordt versterkt door het aanbrengen van zichtassen vanuit de kern van het gebouw met vergezichten op de tuin en het omringende landschap. Er komen grote grasvelden met parterres, geschoren hagen in strakke lijnen en buxushaagjes in statige vormen. De Loirestreek kent nog een zeer grote rijkdom aan kastelen met tuinen uit deze tijd.
Landschapstuin
Rond 1700 ontstaat een nieuwe kijk op landschap en natuur. Men doet afstand van de hoge mate van cultiveren en van de mathematische tuinen. Er ontstaat een sterke hang naar meer natuurlijke tuinen, de landschapsstijl doet zijn intrede. Het tot stand komen van deze landschapsstijl heeft ook een sterk religieuze inslag. De toegenomen godvruchtigheid voedt het besef dat men als mens nu eenmaal niet kan heersen over de natuur. Men dient zich te onderwerpen en te laten leiden. In de landschapstuin probeert men een ideaal landschap te creëren. Kenmerken van deze stijl zijn weelderige boomgroepen, begroeide heuvels en grillige waterpartijen, waartussen contrasterend overblijfselen uit eerdere perioden te zien zijn, zoals theekoepeltjes en ruïnes. De grote zichtassen zijn verdwenen en worden vervangen door zichtlijnen, waarbij men juist niet meteen de gehele tuin overziet, maar gevangen wordt door nieuwsgierigheid naar wat zich verderop bevindt. De landschapsperiode loopt door tot de 19de eeuw. Later komen er nieuwe invloeden die de tuinstijlen weer verder zullen veranderen. Stijlen uit andere delen van Europa en de rest van de wereld, zoals de Britse cottagetuin of de Japanse theetuin.
Laat u inspireren!
Frankrijk kent vele kastelen met prachtige tuinen. Wanneer u zich naast historische tuinen wilt laten inspireren door hedendaagse tuinkunst, dan moet u zeker een keer gaan kijken bij het internationale tuinenfestival in Chaumont-sur-Loire. Dit festival dat jaarlijks in de zomer plaatsvindt, kan gezien worden als de tegenhanger van de Chelsea flowershow. Voor meer informatie over het tuinenfestival ga naar www.domaine-chaumont.fr.
